Rh dodatni a może Rh ujemny?!

Czasami podczas badania grupy krwi pojawiają się problemy z oznaczeniem antygenu D, występują słabsze niż normalnie reakcje z odczynnikami. Wynik badania grupy krwi może brzmieć następująco grupa krwi A (lub B,  itp.) „RhD ujemny (słaba ekspresja antygenu D)”

Co kryje się pod tym stwierdzenie?

Żeby to dobrze wytłumaczyć na początek przypomnę, że za to jaką grupę mamy  grupę krwi odpowiadają geny. Wszystkie osoby RhD dodatnie maja w swoim DNA gen D. (osoby Rh ujemne nie mają tego genu). Zmiany inaczej mutacje w tym genie powodują zaburzenia w ekspresji antygenu D. Są dwa typu zaburzeń.

Pierwszy przypadek.  W genie D dochodzi do mutacji, które prowadzą do małej ilości antygenu D na krwinkach, mamy wówczas do czynienia z D słabym.  W normalnych warunkach na jednym Erytrocycie jest od 10 000 do 30 000 antygenów D. W przypadku D słabego ich liczna waha się od 200 do 2000. Sytuację tą można przyrównać do błędów w budowie pokoju w którym mieszka antygen D. W poprzednim artykule o antygenach z układu Rh, napisałam, że lubią wygodę i są wymagające pod względem warunków mieszkaniowych. Szczególnie wrażliwy na niewygody jest D. Jeśli pokój nie spełnia oczekiwań antygenu D np. może być zbyt mało okien, krzywe ściany, wtedy niezbyt chętnie się do niego wprowadza. Na Erytrocycie może zamieszkać wówczas mniej antygenów D. Jeśli do organizmu osoby z D słabym wnikną krwinki z normalnym antygenem D (np. podczas ciąży) może ona wytworzyć przeciwciała anty-D.

Przypadek drugi.  Przykładem „innego” D jest D częściowe, inaczej kategorie antygenu D. Wskutek mutacji w genie, dochodzi do utraty niektórych elementów antygenu D. Ten typ przypomina wybrakowany towar lub niepełnoprawnego człowieka, któremu brak dłoni, czy stopy lub nawet całej kończyny. Czasami zmiany nie są aż tak gwałtowne, mogą być maleńkie, jak brak małego palca u nogi. U ludzi z kategorią antygenu D, może dochodzić do wytwarzania przeciwciał anty-D. Są to przeciwciała do brakujących fragmentów antygenu D.

W rutynowych badaniach stwierdzenie z jakim typem D słabym czy częściowym mamy do czynienia, nie jest możliwe. Potrzebne są do tego specjalne odczynniki a nawet  badania genetyczne.

Ze względu na możliwość wytwarzania przeciwciał osoby, nie ważne czy są D słabe czy D częściowe jako biorcy krwi są traktowane jak Rh ujemne, a kobiety w ciąży i po porodzie muszą być objęte immunoprofilaktyką konfliktu RhD.