Rodzaje konfliktu serologicznego

Konflikt serologiczny może wystąpić, gdy płód ma antygeny po ojcu, których brak u matki.

Polega na wytwarzania przez kobietę ciężarną przeciwciał skierowanych do antygenów obecnych na komórkach krwi dziecka. 

Rozróżniamy różne typu konfliktu.

 

Rodzaj konfliktu	Konflikt czerwonokrwinkowy	Konflikt płytkowy
Komórki krwi dziecka atakowane przez przeciwciała	Krwinki czerwone (erytrocyty)	Płytki krwi (trombocyty)
Antygeny	układ Rh: D, C, c, E, e  układ Kell: K, k,  układ Kidd: Jka, Jkb  układ Duffy: Fya, Fyb	HPA-1a  Rzadziej: HPA-5b
Choroba płodu/noworodka spowodowana matczynymi przeciwciałami	Choroba hemolityczna  płodu/noworodka (ChHP/N)	Alloimmunologiczna małopłytkowość płodu/noworodka (AIMP/N)

 

Konflikt serologiczny w zakresie krwinek czerwonych może wystąpić gdy matka i ojciec dziecka mają różne grupy krwi

W tym  przypadku przeciwciała od matki przechodzą przez łożysko i łączą się z erytrocytami dziecka. Wszystkie krwinki, do których przyłączyły się przeciwciała są niszczone. U dziecka dochodzi do choroby hemolitycznej, która objawia się niedokrwistością, zaburzeniami krążenia, a w ciężkich przypadkach obrzękiem i śmiercią. W zależności od rodzaju antygenu, do którego są skierowane przeciwciała są 3 rodzaje konfliktu czerwonokrwinkowego (o antygenach krwinek czerwonych możesz przeczytać tutaj).

• Konflikt serologiczny w obrębie Rh D

Ten rodzaj konfliktu serologicznego występuje najczęściej. Pojawia się gdy ciężarna jest Rh D -, a dziecko ma antygen D odziedziczony po ojcu. W trakcie ciąży, gdy krwinki płodu dostaną się do krwiobiegu matki, jej organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała anty-D. Ryzyko konfliktu nie istnieje, gdy ojciec dziecka jest RhD -, bo wtedy zawsze dziecko będzie zgodne z matką.

Konfliktowi w RhD można zapobiegać. Już w trakcie ciąży każda kobieta Rh D-, która nie wytworzyła przeciwciał anty-D powinna otrzymać immunoglobulinę anty-D, Zastrzyk podaje się pomiędzy 28 a 30 tyg. ciąży.

• Konflikt nie Rh D

Oprócz antygenu D na krwinkach czerwonych występuje blisko 400 antygenów, podzielonych na grupy zwane układami. Wszystkie one mogą być przyczyna konfliktu serologicznego. Najczęściej konflikt powodują antygeny C, E, c, e z układu Rh  oraz K, k z układu Kell. Rzadziej przyczyną problemów są antygeny z układów Kidd i Duffy.

Tego rodzajom konfliktom nie możemy zapobiegać. W tym przypadku ważna jest diagnostyka, czyli wykrycie przeciwciał we krwi matki. Dlatego wszystkie kobiety na początku ciąży (do 10 tyg) powinny mieć wykonane badanie na obecność przeciwciał do krwinek czerwonych tzw. odczyn Coombsa.

• Konflikt serologiczny w obrębie głównych grup krwi
  

Konflikt serologiczny w obrębie grup głównych może wystąpić gdy  kobieta ma grupę krwi O, a dziecko ma inną grupę krwi po ojcu np. A, B, AB. Wtedy przeciwciała anty-A lub anty-B, które występują u matki mogą niszczyć krwinki dziecka.  Ten konflikt rzadziej występuje o kobiet grupy A lub B. Na szczęście ten rodzaj konfliktu serologicznego zwykle nie jest groźny. W tym przypadku dochodzi zwykle  do zwiększonego rozpadu krwinek u dziecka po porodzie. Objawia się to wzrostem bilirubiny i  żółtaczką i wiąże się z koniecznością fototerapii noworodka.

Konflikt serologiczny płytkowy może wystąpić,

gdy matka produkuje przeciwciała do płytek dziecka

Przeciwciała, które wytworzyła kobieta ciężarna są skierowane do płytek krwi dziecka, które odpowiadają za prawidłowe krzepniecie krwi.  Konflikt płytkowy najczęściej występuje u kobiet, które nie mają antygenu HPA 1a na płytkach (są tzw.  HPA-1a ujemne). Wytwarzają one przeciwciała do tego antygenu, bo dziecko odziedziczyło go po ojcu. Podobnie jak w przypadku konfliktu czerwonokrwinkowego, opłaszczone przeciwciałami płytki są niszczone. Prowadzi do małopłytkowości u płodu i zaburzeń krzepnięcia. Dlatego u takich dzieci pojawiają się, już w trakcie ciąży, wylewy krwi do mózgu. Choroba, zwana alloimmunologiczną małopłytkowością płodu/noworodka (AIMP/N) może też ujawnić się w momencie porodu lub dopiero w trzeciej dobie życia noworodka.

U kobiet w ciąży nie wykonuje się obecnie badań profilaktycznych w kierunku konfliktu płytkowego. Dlatego małopłytkowość u noworodka czy wylewy krwi do mózgu czy innych narządów obserwowane u dziecka w czasie ciąży czy po porodzie zawsze wymagają badań w kierunku konfliktu płytkowego. Badania wykonuje Instytut Hematologii i Transfuzjologii.